Ból szyi i karku zwykle nie wskazuje na poważne schorzenia, jednak problem ten może być bardzo uciążliwy. Boląca szyja jest czynnikiem znacząco ograniczającymi codzienną aktywność, tym bardziej, że ból może osiągać znaczne natężenie. Dodatkowo, dolegliwości bólowe wpływają negatywnie na koncentrację, co w wielu sytuacjach jest bardzo niepożądane. Poznajmy więc możliwe przyczyny i wywołane objawy przy schorzeniach związanych z tym obszarem, a także dowiedzmy się, jak można skutecznie leczyć dolegliwości bólowe.
Spis treści:
- Jak budowa szyi może przekładać się na odczuwany ból?
- Przyczyny bólu karku i okolic szyi
- Diagnozowanie i badania dolegliwości karku i szyi
- Leczenie problemów związanych z obszarem szyjnym
- Kiedy obowiązkowo należy udać się do lekarza?
Budowa anatomiczna a miejsca, w których może pojawić się ból szyi
Ból kręgów szyjnych, podobnie jak bolące mięśnie karku, to dość powszechny problem, na co duży wpływ ma anatomia i budowa szyi.
Mięśnie szyi są niewielkie, jednak pełnią istotną funkcję – odpowiadają za prostowanie górnego odcinka szyjnego kręgosłupa, umożliwiają wykonanie skłonu, wycofania i rotacji głowy. Mięśnie karku, o których mowa, to:
- mięsień prosty głowy tylny większy i tylny mniejszy,
- mięsień skośny głowy dolny i górny.
Z kolei, kręgi szyjne odpowiadają za poruszanie i podtrzymywanie głowy, co odbywa się przy współpracy kości i mięśni. Ból odcinka szyjnego kręgosłupa i tkanek miękkich wynika z faktu, że obszar ten jest dość podatny na urazy i przeciążenia. Warto dowiedzieć się, z czego wynika ból karku i szyi. Inne przyczyny może mieć ból szyi z lewej strony. Choć te same czynnki mogą wywołać także ból szyi z prawej strony to często okazuje się, że przyczyna jest inna.
Dlaczego boli szyja i kark? Przyczyny bólu związane z układem mięśniowo-szkieletowym
Ból w szyi najczęściej dotyczy tkanek miękkich. W większości takich przypadków, ból w karku to najczęściej objawy przewiania lub przeciążenia, np. wynikającego z długotrwałego przebywania w niewygodnej pozycji. Zapalenie mięśni (efekt przewiania) jest wyjątkowo nieprzyjemne, ale nie stwarza znacznego zagrożenia. Nie znaczy to jednak, że ból szyi i głowy może być ignorowany. Czasami może bowiem wskazywać na poważne schorzenia. Skąd bierze się ból karku? Przyczyny są różne, ale wśród najczęstszych należy wymienić następujące czynniki:
- nadwyrężenie – do wystąpienia bólu może przyczynić się długotrwałe przebywanie w nieergonomicznej pozycji, zwłaszcza z głową jednostronnie podpartą z boku. Odczuwany jest wówczas ból przy skręcaniu głowy. Do nadwyrężenia mięśni i kręgosłupa może też doprowadzić przetrenowanie, ćwiczenie z pominięciem rozgrzewki (pojawia się m.in. ból szyi przy dotyku), niewłaściwa pozycja podczas pracy przy biurku, spanie na źle dobranej poduszce. Odczuwany jest wówczas ból karku po nocy i po spaniu;
- urazy i kontuzje – do urazu w obszarze szyi może doprowadzić silne szarpnięcie, np. podczas gwałtownego hamowania, upadek i uderzenie. Ból pojawia się wówczas gwałtownie, niczym postrzał i wzmaga się podczas próby wykonania ruchu. Szczególnie niepokojący, bo wskazujący na poważny uraz, jest jednocześnie występujący ból głowy i karku;
- zapalenie nerwu szyjnego – do jego wystąpienia doprowadza przewianie szyi i karku, często towarzyszy temu przykurcz mięśni i skurcz szyi;
- ucisk nerwów w szyi – jest to tzw. zespół korzeniowy, którego objawem jest rwący nerwoból, promieniujący do barku;
- brak aktywności fizycznej – siedzący tryb życia doprowadza do osłabienia siły mięśniowej i zmniejszenia podatności mięśni na rozciąganie. Objawia się to jako ból karku i głowy z tyłu. W takiej sytuacji, łatwo o naciągnięcie mięśni, nawet przy niewielkim wysiłku;
- kręcz szyi – objawem jest ból i przymusowe odchylanie szyi w jednym kierunku. Schorzenie to często powoduje ból karku u dziecka, bowiem dotyczy przede wszystkim najmłodszych, ale nie tylko;
- dyskopatia szyjna – przepuklina krążka kręgowego może być przyczyną silnego bólu, nasilającego się podczas wykonywania ruchów, często pojawia się ból karku promieniujący do głowy;
- nadmierny stres – silny stres może powodować nieprzyjemny ucisk w karku. Jest to jeden z objawów globus histericus, czyli kuli histerycznej, dającej wrażenie narastania ciała obcego w gardle. w takiej sytuacji, często odczuwany jest ból szyi z przodu.
Bóle w okolicy szyi i karku mogą być też objawem innych chorób
Inne choroby, których objawem jest ból szyi i karku, to:
- choroby tarczycy – ból szyi jest częstym objawem zapalenia tarczycy. W pozostałych przypadkach, dolegliwości pojawiają się dopiero, gdy guzki na gruczole osiągną znaczny rozmiar,
- zwyrodnienie kręgosłupa – z powodu wieku lub braku ruchu, ograniczona zostaje ilość mazi stawowej, co doprowadza do degradacji struktur kostno-stawowych. Jednym z objawów jest silny ból,
- schorzenia reumatyczne – tego typu choroby mają podłoże autoimmunoloiczne i są najczęstszą przyczyną występowania stanów zapalnych w obszarze mięśni przykręgosłupowych,
- fibromialgia – choroba często charakteryzuje się różnym przebiegiem, jednak w większości przypadków, wspólnym mianownikiem jest ból, który najczęściej rozpoczyna się w obszarze krzyża i promieniuje aż do potylicy
- bakteryjne zapalenie kręgosłupa – początkowo, choroba objawia się lekkim bólem, który z czasem znacząco przybiera na sile.
Diagnozowanie i badanie okolic szyi
Drętwienie i ból szyi wymaga rozpoznania, jednak w wielu przypadkach, dolegliwości są efektem nadwyrężenia. Można to łatwo sprawdzić. Samodzielna diagnoza polega na wykonaniu obrotu głową w kierunku przeciwnym do miejsca występowania bólu – jeżeli boli po lewej stronie, zwracamy głowę w prawo i odwrotnie – jeżeli boli po prawej stronie, zwracamy głowę w lewo. W sytuacji, gdy ruch jest niemożliwy, można podejrzewać naciągnięcie lub naderwanie mięśni.
Gdy konieczna jest wizyta u specjalisty, nie należy zwlekać. Jaki lekarz zajmie się bólem szyi? To zależy od podłoża problemu. Chory może zostać skierowany do:
- chirurga – gdy bolący kark jest następstwem wypadku lub innego urazu,
- ortopedy – gdy podejrzenie pada na problemy ze strukturą kostną i/lub z narządem ruchu,
- neurologa – w przypadku podejrzenia występowania schorzenia lub urazu w obszarze układu nerwowego,
- reumatologa – gdy problem może być spowodowany przez jedną licznych chorób reumatologicznych.
Jakie badania przeprowadzi lekarz?
W pierwszej kolejności, lekarz przeprowadzi wywiad z pacjentem, po którym wykona badanie szyi fizykalne. W zależności od podejrzewanej przyczyny, zleci wykonanie jednego lub kilku badań obrazowych i/lub laboratoryjnych:
- RTG,
- tomografia komputerowa,
- RM,
- USG,
- Doppler,
- badanie krwi (szczególnie gdy u pacjenta występuje powiększenie węzłów chłonnych).
Leczenie: maść na ból szyi, ćwiczenia i inne domowe sposoby
Dolegliwości bólowe i sztywność karku to uciążliwe objawy, które wymagają leczenia. Gdy ból jest symptomem innego schorzenia, najpierw należy wyleczyć chorobę podstawową. Zwłaszcza sztywnienie karku jest objawem, którego nie można ignorować – może wskazywać na problem neurologiczny Jak leczyć ból szyi? Przewianie i nadwyrężenie mięśni i kręgosłupa szyjnego może okazać się bolesne, jednak zwykle ustępuje samoczynnie. Proces można wspomagać niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi oraz środkami rozgrzewającymi lub chłodzącymi. W pozostałych przypadkach, nie obejdzie się bez fachowego leczenia. Co na ból karku okaże się skuteczne?
1. Maść na ból karku i leki na rozluźnienie mięśni szyjnych bez recepty
Maść na ból szyi przyniesie dobry rezultat w większości codziennych przypadków występowania dolegliwości. Środki do stosowania miejscowego działają tam, gdzie powinny i nie obciążają układu pokarmowego. Tego typu preparaty powinny zawierać substancje przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz wyciągi roślinne, wykazujące korzystny wpływ na układ kostny i mięśniowy. Leki rozluźniające mięśnie bez recepty mogą dać szybką, długotrwałą ulgę. Maść rozgrzewająca na ból szyi okaże się pomocna, gdy przyczyną jest stan zapalny. Z kolei, maść na ból karku chłodząca przyda się, gdy ból jest następstwem niegroźnego urazu. Tego typu środki można stosować 2-3 razy dziennie, nakładając preparat w takiej ilości, którą skóra może wchłonąć.
Co na ból szyi okaże się skuteczne? Poniżej prezentujemy suplementy i leki na rozluźnienie mięśni szyjnych bez recepty, które wykazują korzystne działanie. Nasze propozycje prezentują się następująco:
| Proponowane maści na ból szyi i karku | Dlaczego warto: | Przeciwwskazania: |
|---|---|---|
| Aloe Heat Lotion | ||
| Maść konopna | ||
| Thermolka | ||
| Maść końska z wyciągiem z kasztanowca | bardzo łatwo natknąć się na niedziałające podróbki, |
Aloe Heat Lotion sprawdzi się w przypadku lżejszego bólu, np. powstałego w wyniku przebywania w nieergonomicznej pozycji. Maść konopna jest skuteczna w leczeniu urazów (regeneruje tkanki), ale wymaga długiego stosowania i niestety nie dostaniemy jej w każdej aptece. Maść końska sprawdzi się nawet u osób, u których występują problemy naczyniowe. Thermolka natomiast jest idealna jako środek rozgrzewający, np. przed treningiem, ale również nie jest dostępna we wszystkich punktach.
2. Fizykoterapia: Ćwiczenia na ból karku i rozluźnienie szyi z lewej i prawej strony
Jak wyleczyć ból karku? Ćwiczenia powinny stanowić nieodłączny element terapii. Rozciąganie szyi i mięśni karku zmniejsza napięcie i wzmaga siłę mięśniową. Niektóre ćwiczenia działają jak trakcja, czyli wyciąg kręgosłupa, eliminując lub łagodząc skutki zmniejszenia przestrzeni międzykręgowej i wspomagając nastawianie kręgów szyjnych. Zakres i rodzaj ćwiczeń zawsze dobiera fizjoterapeuta, na podstawie stanu pacjenta i przyczyn występowania bólu
Niektóre ćwiczenia na bolący kark każdy może wykonać w domu i zdecydowanie warto to robić, o ile problem wynika z błahej, czyli w tym przypadku – niegroźnej przyczyny. Jak rozluźnić mięśnie karku? Poniżej przedstawiamy niezawodne ćwiczenia na ból szyi:
- skłony głowy w przód do mostka – to łatwe ćwiczenie, które można wykonać w pozycji siedzącej lub stojącej, niemal w każdym miejscu – w domu, w pracy itd. Aby je wykonać:
-
- staramy się przyłożyć podbródek do środka klatki piersiowej,
- maksymalnie naciągając mięśnie,
- krążenie barkami – kolejne łatwe ćwiczenie, które jednak wymaga nieco przestrzeni. Skutecznie rozluźnia mięśnie szyi i obręczy barkowych:
-
- stajemy w rozkroku z rękami wyciągniętymi na boki, na linii barków,
- zataczamy koła, korzystając wyłącznie z barków (łokieć pozostaje wyprostowany i nieruchomy),
- obroty głowy dookoła – to ćwiczenie z łatwością wykonamy w każdym miejscu. Skutecznie rozciąga mięśnie karku:
-
- zataczamy głową koła, najpierw zgodnie z ruchem wskazówek zegara, później odwrotnie,
- skręcanie głowy w lewo i prawo – kolejne ćwiczenie rozciągające mięśnie znane z czasów szkolnych:
-
- kręcimy głową naprzemiennie w lewo i w prawo, jak przy wykonywaniu gestu przeczącego.
Samodzielnych ćwiczeń nie należy stosować w przypadku bólu powypadkowego i gdy wynika z poważnego urazu mechanicznego.
3. Domowe sposoby na ból szyi: masaż, okłady i odpowiednia poduszka
Istotną ulgę mogą przynieść też domowe sposoby na ból szyi i karku. Podane niżej metody bazują przede wszystkim na modyfikacji złych nawyków, które doprowadzają do wystąpienia uciążliwego problemu. Przedstawiamy także prosty zabieg, który można wykonać we własnym zakresie, a który przynosi istotną ulgę.
- Odczuwany ból szyi po spaniu najprawdopodobniej związany jest z niewłaściwym ułożeniem, dlatego powinniśmy dobrać odpowiednią pozycją snu w nocy. Przed zaśnięciem, ułóż się płasko na plecach, a poduszki nie opieraj o wezgłowie łóżka.
- Problemem, dotykającym sporą liczbę osób cierpiących na ból karku, jest dyskopatia szyjna. Jak spać przy takim schorzeniu? Dla zachowania komfortu i dobrego samopoczucia, konieczna jest ortopedyczna poduszka na ból karku, która sprawdzi się też w przypadku zdrowych osób. Charakteryzuje się ona ergonomicznym ukształtowaniem, dzięki czemu podpiera i odciąża szyję. Poduszka na bolący kark, pod względem rozmiaru i twardości, powinna być dobrana indywidualnie, do budowy anatomicznej, wagi, stanu zdrowia i pozycji spania.
Uwaga – nie należy spać na kilku poduszkach jednocześnie! - Inna skuteczna metoda to naprzemienne stosowanie zimnych i ciepłych okładów. Taki zabieg rozluźni mięśnie i usprawni krążenie, co doprowadzi do lepszego dotlenienia i odżywienia tkanek.
- Osoby, które pracują przy komputerze, powinny zadbać o właściwą pozycję przy biurku. Położenie monitora powinno wymuszać nieznaczne (ledwie kilkucentymetrowe) odchylenie głowy do tyłu (warto posiąść umiejętność bezwzrokowego pisania na klawiaturze, by nie opuszczać głowy). Ważne są przerwy. Co 20-30 minut należy wstać i wykonać krótki spacer, choćby kilka-kilkanaście kroków po biurze. To także idealny moment na wykonanie jednego z opisanych wcześniej ćwiczeń.
4. Leki przeciwzapalne, antybiotyki i leczenie specjalistyczne
W rzadszych przypadkach, ból szyi i kręgosłupa wymaga wdrożenia specjalistycznej terapii. Choroby neurologiczne nie mogą być leczone farmakologicznie. Ulga będzie doraźna, ale po zaprzestaniu terapii, ból powróci.
- W takim przypadku, konieczne jest leczenie szpitalne, a konkretnie – operacyjne, którego zakres dobierany jest do specyfiki schorzenia. Operacja może być też wymagana w przypadku poważnych urazów mechanicznych, w tym – uszkodzenia dysku. W takim przypadku, w okresie rekonwalescencji zwykle zakładany jest ortopedyczny kołnierz na szyję.
- Dla niektórych przypadków, ból karku jest rezultatem zakażenia bakteryjnego w obszarze kręgosłupa. W takiej sytuacji, podstawową metodą leczenia jest antybiotykoterapia.
- W przypadku zaawansowanych schorzeń krążka międzykręgowego i poważnych stanów zapalnych, istotną ulgę mogą przynieść steroidowe leki na rozluźnienie mięśni szyjnych. Zastrzyk z kortykosteroidów wykazuje długotrwałe działanie.
- Wśród metod niefarmakologicznych, na wyróżnienie zasługują prądy TENS. Nerwy są poddawane działaniu prądu impulsowego, generowanego przez specjalny aparat, co doprowadza do znacznego zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?
O ile ból szyi i karku zwykle charakteryzuje się niegroźnym podłożem, to w niektórych przypadkach, nie należy odwlekać wizyty u lekarza.
- Konsultacji lekarskiej wymagają wszelkiego rodzaju urazy – wypadki komunikacyjne, uderzenia i upadki, nawet z niewielkiej wysokości.
- Niepokój powinien wzbudzić też silny ból, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie, tym bardziej, gdy promieniuje do kończyn górnych i/lub dolnych.
- Jako sygnał alarmowy należy też traktować tkliwy lub bolesny guzek na szyi oraz powiększenie i/lub ból węzłów chłonnych.
- Poważne podłoże może mieć też ból szyi i karku, wraz z którym występuje ból głowy, mrowienie i osłabienie.
- Do lekarza należy udać się też w każdym przypadku, gdy ból utrzymuje się powyżej 7 dni, a metody łagodzenia dolegliwości nie przynoszą rezultatu.
Bibliografia
- Dziak, Artur. Bóle szyi, głowy i barków. Medicina Sportiva, 2001.
- Dobrogowski, Jan.; “Niefarmakologiczne metody leczenia bólu.”; Polski Przegląd Neurologiczny 3.4 (2007): 272-278.
- Morton, Michał.; “Zespoły bólowe kręgosłupa.”; Przew lek 5 (2008): 45-52.
- Marta Wolanin, Rafał Andrzej Sapuła, “Ocena skuteczności rehabilitacji w spondylozie szyjnej”, Wydział Fizjoterapii i Pedagogiki (Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu)
- Firestein, Gary S., et al.; “Kelley’s Textbook of Rheumatology, 9th Edition”; Philadelphia, PA: Saunders, 2013.