Łokieć tenisisty – objawy i leczenie bólu zapalenia kłykcia łokciowego

Co to jest łokieć tenisisty? Objawy, przyczyny i leczenie bólu w obrębie łokcia

Łokieć tenisisty, inaczej entezopatia łokcia to schorzenie, którego potoczna nazwa jest dość myląca. Jak się bowiem okazuje choroba ta wcale nie dotyka głownie tenisistów, którzy stanowią jedynie 10% wszystkich pacjentów. Tego typu uraz łokcia występuje przede wszystkim u informatyków, pracowników biurowych, monterów czy mechaników i jest uznany za chorobę zawodową. Jakie objawy mogą więc świadczyć o łokciu tenisisty i jak go leczyć?

Spis treści:

  1. Charakterystyka łokcia tenisisty – co to jest i jakich obszarów najczęściej dotyka?
  2. Dlaczego pojawia się łokieć tenisisty? Przyczyny i etiologia schorzenia
  3. Co zwiastuje łokieć tenisisty? Objawy charakterystyczne dla schorzenia
  4. Diagnoza i rozpoznanie problemu
  5. Zachowawcze leczenie łokcia tenisisty – profilaktyka, farmakologia, ćwiczenia, ultradźwięki
  6. Zabiegowe leczenie łokcia tenisisty – artroskopia i zabieg chirurgiczny

Co to jest łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty to choroba, której inne nazwy to zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej (łac. epicondylitis lateralis humeri) czy zapalenie kłykcia łokciowego. Nie należy jednak mylić jej z innymi schorzeniami w tym obrębie, takimi jak zapalenie stawu łokciowego.

Struktura łokcia tenisisty i umiejscowienie anatomiczne bólu

Budowa łokcia i jego połączeń z nadgarstkiem sprawia, że mikrourazy i przewlekłe przeciążenia poszczególnych ich części negatywnie wpływają na pracę tych struktur. Dochodzi w nich do rozwoju zmian degeneracyjnych i niedokrwienia, co prowadzi do choroby. Szczególnie istotny jest tutaj właśnie nadkłykieć boczny kości ramiennej, do którego przyczepione są mięśnie prostowników palców oraz nadgarstka. Najczęściej dolegliwości będące objawami łokcia tenisisty występują w obrębie mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka. Pacjenci odczuwają w tym miejscu ból, zwłaszcza podczas wykonywania ruchów ręką, co upośledza jej funkcję.

Przyczyny powstawania łokcia tenisisty

Początkowo sądzono, że za chorobę, jaką jest łokieć tenisisty, odpowiada stan zapalny łokcia i struktur w jego okolicy. Szybko okazało się jednak, że prawda jest zupełnie inna. Jeśli bowiem chodzi o łokieć tenisisty, przyczyny tego schorzenia upatruje się przede wszystkim w zmianach degeneracyjnych, będących rezultatem przeciążenia ręki poprzez powtarzalne skręcanie nadgarstka, np. przy wkręcaniu śrub albo podczas pisania na klawiaturze.

Mikrourazy i uszkodzenie włókien kolagenowych

Specyficzny układ rąk w trakcie wykonywania tego rodzaju czynności sprawia, że występuje nadmierne, powtarzające się napięcie mięśni przedramienia. Dochodzi również do mikrourazów ścięgien oraz przyczepów w obrębie kłykcia bocznego kości ramiennej, np. wspomnianego już mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka (ECRB). W efekcie, włókna kolagenowe ścięgien zostają uszkodzone, a organizm przystępuje do samonaprawy, produkując w miejscu występowania uszkodzeń nową tkankę łączną. Nie jest ona już jednak tak samo mocna, przez co następuje osłabienie przyczepu ścięgien mięśni.

Naderwanie i zwapnienie przyczepów

Kiedy powtarzamy regularnie konkretny wysiłek powodujący przeciążenie ścięgien w łokciu i jego okolicy, dochodzi do ich naderwań, zwapnienia przyczepów i tworzenia się patologicznych naczyń krwionośnych. Postępująca degeneracja ścięgna powoduje wydzielanie się białek. Działają one drażniąco na okoliczne tkanki, przez co pacjenci dotknięci tym schorzeniem odczuwają ból.

Co ciekawe, tego typu kontuzja łokcia może się również rozwinąć w sytuacji, gdy w zbyt małym stopniu obciążamy rękę. Jeśli ktoś nie jest szczególnie aktywny fizycznie i z jakiegoś powodu nie wykonuje zbyt często ruchów rękami, może dojść do osłabienia siły mięśni lub wręcz do ich zaniku. W momencie więc, gdy dana osoba wykonuje określony ruch ręką, np. podczas przekręcania klucza w drzwiach, osłabione mięśnie zostają naderwane.

Uwięzienie gałązki skórnej nerwu promieniowego

U niektórych osób przyczyną łokcia tenisisty może być też uwięźnięcie gałązki skórnej nerwu promieniowego pod znajdującym się nad nią pasmem tkanki łącznej.

Jakie czynności mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia?

Szacuje się, że z problemem jakim jest łokieć tenisisty zmaga się od 1 do 3 procent populacji. Jak już wspomniano, wbrew mylącej nazwie, tenisiści nie stanowią największej grupy pacjentów cierpiących na to schorzenie. Na jej rozwój najbardziej narażone są osoby codziennie wykonujące powtarzalne ruchy obciążające przyczep prostowników nadgarstka. Są to między innymi pracownicy biurowi, informatycy, elektrycy czy mechanicy. Łokieć tenisisty najczęściej rozwija się u osób pomiędzy 30. a 65. rokiem życia.

Czynności, które przy regularnym powtarzaniu mogą być przyczyną rozwoju łokcia tenisisty to na przykład:

  • używaniu młotka, śrubokręta, klucza i innych narzędzi wymagających powtarzalnego skręcania nadgarstka;
  • używanie komputera, zwłaszcza przy niewłaściwym układaniu dłoni i korzystaniu ze zbyt wysokiej klawiatury;
  • uprawianie sportów wymagających użycia rakiety, np. tenisa i squasha;
  • gra w golfa, choć w przypadku tych osób rozwinąć się może również łokieć golfisty;
  • zwyczajne przekręcenie klucza w zamku również może być źródłem bólu.

Jak objawia się łokieć tenisisty – objawy charakterystyczne dla schorzenia

Objawy łokcia tenisisty to przede wszystkim ból łokcia po zewnętrznej stronie. Ma on charakter promieniujący, dlatego pacjenci mogą też odczuwać ból wzdłuż kości przedramienia aż do nadgarstka oraz powyżej stawu łokciowego. Początkowo dolegliwości te są ściśle związane z wykonywaniem konkretnych czynności, w trakcie których tworzy się specyficzny układ rąk. Kiedy jednak choroba jest zaawansowana ból towarzyszy pacjentom również w spoczynku.

Wśród najbardziej charakterystycznych objawów wskazujących na łokieć tenisisty należy wymienić:

  • ból rozciągający się od zewnętrznej strony łokcia do przedramienia, a nawet i nadgarstka (u niektórych osób może być wyczuwalny także od wewnętrznej strony) ;
  • ból w specyficznych sytuacjach, np. ból łokcia przy podnoszeniu i chwytaniu różnych przedmiotów, przy zginaniu łokcia, w trakcie obracania klucza w zamku i naciskaniu klamki czy nawet podczas trzymanie kubka z herbatą i ściskania ręki przy powitaniu;
  • tkliwość tkanek miękkich, gdy odczuwany jest ból podczas ucisku w okolicy łokcia;
  • ból łokcia, który nasila się wraz z rozwojem choroby;
  • poranna sztywność w łokciu, która zanika po rozruszaniu ręki w początkowej fazie choroby.

Diagnoza i rozpoznanie problemu

Pacjentom, u których podejrzewa się łokieć tenisisty pomóc może przede wszystkim ortopeda. Aby zdiagnozować chorobę przeprowadzane jest badanie palpacyjne, w którym porównuje się chorą kończynę z tą zdrową. Podczas badania lekarz sprawdza tkliwość palpacyjną okolic nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, ocenia stopień bolesności przy czynnym odwracaniu i nawracaniu przedramienia z oporem oraz przy prostowaniu nadgarstka , a także sprawdza siłę chwytu.

Samodzielny test na łokieć tenisisty

Lekarz przeprowadza też różnego typu testy diagnostyczne, takie jak test Cozena. Jak wygląda tego typu test?

  1. Przeprowadza się go w pozycji siedzącej.
  2. Chora kończyna powinna być nieznacznie odwiedziona w stawie ramiennym i należy ją jednocześnie zgiąć w stawie łokciowym.
  3. Przedramię ma się w tym przypadku znajdować w pronacji, natomiast pięść jest zaciśnięta.
  4. Lekarz stabilizuje staw łokciowy i daje opór po stronie grzbietowej dłoni.
  5. Następnie pacjent musi wykonać ruch wyprostu w stawie nadgarstkowym przeciw oporowi, który stawia lekarz.
  6. Jeśli pacjent odczuwa w tym momencie ból na wysokości nadkłykcia bocznego lub ból promieniuje po stronie promieniowej, świadczy to o łokciu tenisisty.

W diagnozowaniu schorzenia wykonuje się też USG łokcia oraz RTG (AP i boczne). Badania obrazowe pozwalają zaobserwować zwapnienia w obrębie przyczepów mięśni.

Jak leczyć łokieć tenisisty? Leczenie zachowawcze

Leczenie łokcia tenisisty ma przede wszystkim charakter zachowawczy. Obejmuje ono między innymi leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które pozwalają złagodzić nieco odczuwane przez pacjenta dolegliwości. Mogą one mieć formę tabletek lub bardziej popularnych wśród pacjentów maści. Zawsze warto dokładnie zapoznawać się z ich składem, by sprawdzić czy zawierają substancje skutecznie uśmierzające ból. Oczywiście najlepiej jeśli są to składniki naturalne, takie jak wyciąg z czarciego pazura, miłorząb japoński, mentol albo aloes. Aby takie preparaty zadziałały należy ich używać regularnie, zgodnie z instrukcją podaną przez producenta lub lekarza. To jak długo trwa leczenie zależy od postawionej diagnozy oraz od stopnia zaawansowania choroby. Trzeba mieć też świadomość, że nie w każdym przypadku z bólem będziemy w stanie poradzić sobie samodzielnie, zwłaszcza jeśli pacjent nie został zdiagnozowany przez lekarza. Wśród metod, które mogą jednak poskutkować należy wymienić:

1. Odpoczynek i regeneracja

W leczeniu łokcia tenisisty najważniejsze jest wyeliminowanie czynników, które powodują przeciążenia i mikrourazy. W związku z tym, musimy odciążyć rękę i unikać wykonywania ruchów, które wywołują dolegliwości bólowe. Jeśli nie możemy całkowicie z nich zrezygnować, powinniśmy spróbować zmodyfikować je w taki sposób, aby choć trochę odciążyć nadgarstek i przedramię.

2. Maści na łokieć tenisisty

W walce z bólem mogą nam również pomóc skuteczne maści na łokieć tenisisty. Obecnie mamy ich do wyboru całkiem sporo, jednak zawsze należy zwracać uwagę na skład takich produktów, by upewnić się, że faktycznie znajdują się w nich odpowiednie substancje. A jaka jest najlepsza maść na łokieć tenisisty?

Propozycja kilku maści wygląda następująco:

Proponowane maści na łokieć tenisisty: Dlaczego warto:Przeciwwskazania:
Harpagon Forte Max
  • szybkie działanie przeciwbólowe,
  • duża ilość składników naturalnych o cennych właściwościach (m.in. rewelacyjny czarci pazur),
  • przyjazna dla skóry maść, która doskonale się wchłania
  • dostępność głównie w dystrybucji internetowej,
  • chłodzące właściwości.
  • Maść konopna
  • maść o działaniu przeciwbólowym i umiarkowanie przeciwzapalnym,
  • zawiera składniki odżywiające skórę.
  • dostępność wyłącznie w punktach sprzedających wyroby z konopi,
  • możliwość uczulenia osób nadwrażliwych na działanie konopii.
  • Maść końska z kolagenem SwissGel
  • maść końska (na łokieć tenisisty nadaje się relatywnie najsłabiej ze wszystkich wymienionych),
  • efekt chłodzący,
  • poprawia ukrwienie skóry,
  • idealna do masażu.
  • mocne, chłodzące działanie,
  • najsłabsze działanie ze wszystkich wymienionych produktów,
  • stosowana raczej w prewencyjnych przypadkach.
  • Oczywiście dla uzyskania najlepszych efektów wybraną maść należy stosować regularnie, wmasowując ją dokładnie w obolałe miejsce. Dla pozostałych zaleceń proponujemy zapoznać się z ulotką dołączoną do produktu.

    3. Leczenie domowe – okłady, masaże, ćwiczenia

    Kiedy dokucza nam łokieć tenisisty leczenie domowe również może przynieść nam ulgę w bólu. Jednym ze sposobów radzenia sobie z nim jest stosowanie zimnych okładów. Do ich wykonania wystarczy nam lód zawinięty w bawełnianą ściereczkę, który należy przykładać w obolałym miejscu. Z pomocą opisanych powyżej maści możemy też wykonywać delikatny masaż przedramienia.

    Domowe sposoby na łokieć tenisisty to również odpowiednie ćwiczenia, które można wykonywać nawet w przerwach w pracy. Te najprostsze nie wymagają bowiem użycia żadnych dodatkowych sprzętów, a pozwalają doskonale rozciągnąć i wzmocnić wszystkie struktury w przedramieniu, odpowiedzialne za odczuwane przez pacjenta dolegliwości bólowe.

    Takie ćwiczenia na łokieć tenisisty to na przykład przekręcenia nadgarstka stojąc:

    1. Zaczynamy od wyciągnięcia przed siebie wyprostowanej ręki z zaciśniętą pięścią skierowaną ku dołowi.
    2. Drugą ręką chwytamy pięść i delikatnie zginamy ją ku sobie, rozciągając nadgarstek.
    3. Zatrzymujemy dłoń w momencie, gdy poczujemy rozciąganie.
    4. Dłoń pozostawiamy w tej pozycji ok. 15-20 sekund.
    5. Ćwiczenie powtarzamy min. 3 razy.

    4. Zastrzyki z kortykosteroidami

    W leczeniu łokcia tenisisty można zastosować również kortykosteroidy. Tak zwana blokada sterydowa daje szybkie ukojenie od bólu, jednak nie powinno się stosować takich zastrzyków przewlekle. Sterydy co prawda uwalniają pacjentów od bólu, ale jednocześnie wpływają na niszczenie struktury kolagenu, przez co mogą tak naprawdę pogłębiać problem.

    5. Fizjoterapia

    W leczeniu łokcia tenisisty udział powinien brać również fizjoterapeuta. Specjalista może między innymi wykonać masaż głęboki okolicy przyczepu, który jest w stanie skutecznie złagodzić ból. U niektórych pacjentów stosowana jest także opaska na łokieć tenisisty. Taki stabilizator pacjent powinien nosić podczas wykonywania ręką powtarzalnych czynności oraz w trakcie aktywności fizycznej, nawet gdy nie odczuwa już bólu. W sytuacji, kiedy naszym problemem jest łokieć tenisisty, opaska powinna zostać wybrana po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą.

    Specjalista jakim jest fizjoterapeuta może zaproponować również pacjentowi kinesiotaping, czyli tak zwane tejpy. Naklejenie na chory przyczep mięśnia specjalnego plastra we właściwy sposób, może złagodzić ból oraz odciążyć rękę, pozwalając się jej szybciej i łatwiej zregenerować. Jeśli staramy się w gabinecie fizjoterapeutycznym wyleczyć łokieć tenisisty, ćwiczenia zalecone nam przez specjalistę i wykonywane pod jego okiem również przyniosą świetne rezultaty.

    6. Ultradźwięki

    Bardzo dobre efekty może także zapewnić pacjentom ultradźwiękowa fala uderzeniowa. W zabiegu wykorzystuje się akustyczne fale przenoszące energię w bolące miejsce. Wywołują one mikrouszkodzenia i rozbijają złogi wapniowe, dzięki czemu następuje nowotworzenie naczyń. A to z kolei sprzyja poprawie mikrokrążenia. Przy pomocy fali uderzeniowej procesy leczenia oraz regeneracji ścięgien i tkanki miękkiej następują szybciej.

    7. Osocze bogatopłytkowe

    Gdy u pacjenta dojdzie do zerwania przyczepów i powstania ubytków, stosowany jest zabieg z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego. Pozyskuje się je z krwi własnej pacjenta, a następnie osocze jest podawane w formie zastrzyków bezpośrednio do ścięgna objętego procesem zwyrodnieniowym, pod kontrolą USG. Zabieg przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek i wykazuje dużą skuteczność.

    Jak leczyć łokieć tenisisty u specjalisty: Leczenie operacyjne i zabiegi

    Możliwości leczenia zachowawczego tego bolesnego schorzenia jest sporo. Dopiero w sytuacji, gdy żadna z tych metod nie przyniesie oczekiwanej poprawy, rozważana jest operacja łokcia tenisisty. Obecnie wykonywane zabiegi w tym zakresie to:

    • artroskopia – czyli usunięcie zniszczonego fragmentu zdegenerowanej tkanki;
    • zabieg otwarty – czyli uwolnienie rozcięgna mięśnia prostownika wspólnego palców.

    Jeśli chodzi o łokieć tenisisty, operacja jest ostatecznością i wykonuje się ją dość rzadko. Należy pamiętać, że jest to zabieg inwazyjny, wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym. Po jego wykonaniu okres rekonwalescencji jest dość długi, zwłaszcza, że wymagana jest również rehabilitacja. W związku z tym, powrót do normalnego funkcjonowania i do pracy może zająć pacjentowi nawet 3 miesiące.

    Podsumowanie

    Łokieć tenisisty to nieprzyjemne schorzenie, które może dotknąć niemal każdego. Istnieją jednak sposoby, dzięki którym możemy się ustrzec przed tego typu urazami. Przede wszystkim, powinniśmy nauczyć się właściwej techniki wykonywania ćwiczeń, tak by sobie nie szkodzić. Niezbędne jest także stosowanie się do zasad ergonomii pracy, takich jak utrzymywanie prawidłowej pozycji podczas korzystania z komputera. Nie zapominajmy też, że nasze stawy i mięśnie potrzebują odpoczynku po codziennym wysiłku, dzięki któremu mogą uzupełnić brakujące składniki odżywcze. Poprzez wpojenie sobie takich kilku prostych nawyków, możemy skutecznie uchronić się przed łokciem tenisisty.

    Bibliografia
    1. Siminska, Joanna, et al. “Łokieć tenisisty-przegląd wybranych metod fizykalnych, metod zaopatrzenia ortopedycznego i masażu.”; Journal of Education, health and Sport 5.2 (2015): 269-280.
    2. Wójcik, Gustaw, et al.;”Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty.”; Journal of Education, Health and Sport 6.11 (2017): 98-107.
    3. Bartoszewicz, Małgorzata, Hanna Tomczak, and Wioleta Tomczak.;”Mobilizacje tkanek miękkich w leczeniu „łokcia tenisisty”; (2017).
    4. Latała, Bożena, et al.; “Fizykoterapia w leczeniu zapalenia nadkłykcia bocznego i przyśrodkowego kości ramiennej.”; Fizjoterapia 17.1 (2009): 3-10.
    5. Nirschl, R. P.; “Elbow tendinosis/tennis elbow.”; Clinics in sports medicine 11.4 (1992): 851-870.

    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *