Ból barku – przyczyny zespołu bolesnego barku i sposoby leczenia bólu

Ból barku, jego nieprzyjemne rwanie, czy też pojawiające się równie często przeciążenie barku to tylko niektóre problemy zdrowotne w obrębie tej części naszego ciała. Czasem dręczące nas dolegliwości dotyczą samych kości lub mięśni, ale bardzo często pacjenci skarżą się też na ból w stawie barkowym. Ich przyczyny mogą być bardzo różnorodne, od schorzeń ogólnych, przez zupełnie przypadkowe naciągnięcie barku, aż po poważniejsze urazy powstałe na przykład podczas upadku. Co należy więc wiedzieć na ten temat i jak postępować, gdy boli bark? Oto garść przydatnych informacji dotyczących tego problemu.

Spis treści:

1. Budowa stawu barkowego i okolicznych struktur
2. Przyczyny powstawania bólu barku
3. Do jakiego lekarza udać się w razie problemu i jakie badania wykonać?
4. Jak wyleczyć uporczywy ból barku? Leczenie farmakologiczne
5. Domowe sposoby i leczenie naturalne
6. Ćwiczenia na bolący bark
7. Kiedy obligatoryjnie umówić się na wizytę do lekarza?

Budowa barku a potencjalne miejsca wystąpienia bólu

Anatomia, czy też po prostu budowa obręczy barkowej, jest dość skomplikowana. Nie można się temu jednak dziwić, ponieważ odpowiada ona za połączenie części wolnej kończyny górnej z naszym szkieletem osiowym. Obręcz barkowa składa się z obojczyka, który łączy łopatkę z mostkiem oraz z łopatki, która jest swobodnie zawieszona i połączona z mięśniami.

Warto podkreślić, że obręcz barkowa jest wyjątkowo mobilną konstrukcją w naszym ciele. Duże znaczenie ma w tym przypadku odpowiednia budowa stawu barkowego. Trzeba bowiem wiedzieć, że staw barkowy w rzeczywistości składa się z kilku stawów, które wyróżniają się szerokim zakresem ruchów. Jednocześnie są one jednak doskonale ustabilizowane, ponieważ każda kość w barku jest otoczona i zabezpieczona przez różnorodne struktury, takie jak kaletki, ścięgna, więzadła czy mięsień barkowy.

Taka budowa barku pozwala nam na płynne wykonywanie ruchów w dużym zakresie. Szybko może się to jednak zmienić, gdy pojawi się ból w barku, który często nie tylko powoduje dyskomfort, ale też przeszkadza nam w wykonywaniu zwykłych, codziennych czynności. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ból barku ICD-10 jest oznaczony symbolem M75.

Dlaczego czuję ból barku? Przyczyny, choroby i patologie obręczy barkowej

Niezależnie od tego czy dokucza nam ból lewego barku, czy też od dłuższego czasu musimy znosić ból prawego barku, dolegliwość ta jest nieprzyjemna i przeszkadza nam w spełnianiu naszych codziennych obowiązków. Przypadłość ta może dotknąć osoby w każdym wieku, a jej charakter jest różnorodny. Wiele osób odczuwa ból barku przy podnoszeniu ręki lub nawet przy oddychaniu. Część pacjentów skarży się na ból barku z przodu tej struktury, a jeszcze innych dotyka całościowy ból barku i szyi. Jakie mogą być zatem przyczyny bólu barku?

• Urazy obręczy barkowej – jest to każdego typu mechaniczny uraz barku (np. upadek na ramię lub wyprostowaną rękę). Dolegliwości towarzyszące takim urazom to głównie ból ręki i barku, a także bardzo często bolący bark przy podnoszeniu ręki. Konsekwencją urazu może być nie tylko ból, ale też zapalenie splotu barkowego.
• Skręcenie stawu barkowego  – skręcenie barku wywołuje przede wszystkim ból stawu barkowego, ograniczenie jego ruchomości oraz tkliwość w miejscu, w którym doszło do jego uszkodzenia. Jest to częsta kontuzja barku przede wszystkim wśród osób aktywnych fizycznie.
• Uszkodzenie stożka rotatorów barku – kontuzja powodowana nagłym szarpnięciem lub regularnym powtarzaniem tych samych ruchów. Prowadzić może do przeciążenia, zerwania lub zapalenia stożków rotatorów. Dolegliwości są odczuwane podczas ruchu, ale często też pojawia się ból barku w nocy.
• Zwichnięcie stawu barkowego – zwichnięcie barku lub po prostu wybity bark to uraz, do którego zwykle dochodzi podczas treningów albo wypadków komunikacyjnych. Objawy to oczywiście ból barków, ograniczenie ich ruchomości, obrzęk i zasinienie. Wymagane jest wówczas nastawienie barku. Niestety takie wybicie barku może się powtarzać, co określane jest jako nawykowe zwichnięcie barku.
• Rwa barkowa – rwa kulszowa barku wywołuje takie objawy jak dokuczliwy i piekący ból barku po spaniu, ale także ból szyi i barku po prawej stronie lub lewej, nasilający się podczas ruchu.
• Zespół ciasnoty podbarkowej – cieśń podbarkowa lub inaczej też ciasnota barkowa, jest schorzeniem objawiającym się niezwykle dokuczliwym bólem. Nasila się on szczególnie przy odwodzeniu w zakresie od 60 do 110 stopni.
• Złamanie barku – do złamania (także z przemieszczeniem) dochodzi zwykle na skutek upadku na wyciągniętą rękę. Objawy to dotkliwy ból i obrzęk barku, który ma też ograniczoną ruchomość.
• Zamrożony bark – zapalenie torebki stawowej barku, czyli potocznie bark zamrożony, objawia się odczuciem jego zesztywnienia. Powodem może być uszkodzenie stożka rotatorów, ale też zupełnie inne schorzenia nie obejmujące barku.
• Niestabilność stawu barkowego – niestabilność barku często jest powodowana niewłaściwym leczeniem jego zwichnięcia. Objawy to oczywiście bolące barki. Nasilenie dolegliwości zależy od uszkodzenia barku.
• Choroby stawów – bolące stawy barkowe mogą być konsekwencją zmian zwyrodnieniowych lub chorób zapalnych (np. RZS, łuszczycowe zapalenie stawów, zapalenie kaletek maziowych barku, dna moczanowa). Schorzenia tego typu mogą wywołać nie tylko ból stawów barkowych, ale także zapalenie stawu barkowego. Choroby te przyczyniają się też do tego, że pojawia się płyn wewnątrz stawów. To jak długo trwa taki stan, jest sprawą bardzo indywidualną.
• Zespół bolesnego barku, ZBB, czy zespół bólowy barku – jest też znany jako choroba Duplaya. Obejmuje on takie choroby barku jak jego niestabilność lub nadmierna ruchomość, PHS barku oraz jego miejscowe stany zapalne. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 schorzenia te oznacza się symbolem M75. Ich objawy to między innymi ból barku po nocy.
• Wady postawy – ból szyi i barku z lewej strony albo z prawej może być wywoływany przez różnorodne wady postawy (np. kręcz szyjny, skolioza, odstające łopatki).

Charakter odczuwanych dolegliwości jest różnorodny. U części pacjentów pojawia się nieprzyjemne kłucie w barku, u innych jest to już wyjątkowo dokuczliwy, przewlekły ból barku, który dodatkowo promieniuje do innych części ciała, ale wiele osób czuje też jakby miały naciągnięty bark. Oczywiście bardzo dotkliwy jest też silny ból barku po upadku lub innym urazie, któremu zwykle towarzyszy też obrzęk.

Jaki lekarz pomoże w przypadku bólu barku?

Jeśli dokucza nam silny ból barku, jaki lekarz może określić jego przyczynę i wdrożyć leczenie? W przypadku urazów mechanicznych pomóc nam może przede wszystkim ortopeda. Gdy odczuwany ból wiąże się jednak ze sztywnością stawu barkowego, odpowiednim specjalistą może okazać się już reumatolog. A kiedy potrzebna jest nam określona rehabilitacja barku, najlepiej zrobi to specjalista rehabilitacji medycznej.

Niezależnie jednak od tego, do którego lekarza ostatecznie trafimy, w pierwszej kolejności konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich badań, takich jak:

• rezonans magnetyczny barku (MRI) – rezonans barku pozwala wykryć uszkodzenie stożka rotatorów i pozakostne przyczyny dolegliwości;
• artroskopia stawu barkowego – przeprowadzana endoskopowo artroskopia barku to precyzyjne badanie stawu barkowego, pozwalające ocenić jego wnętrze;
• RTG stawu barkowego – RTG barku pozwala rozpoznać zmiany w jego obrębie;
• elektroneurografia (ENG) – badanie przewodnictwa nerwowego pozwala ocenić funkcjonowanie nerwów obwodowych;
• tomografia barku – służy ocenie tkanek miękkich i struktur kostnych barku;
• USG stawu barkowego – badanie USG barku pozwala zdiagnozować niestabilność barku oraz ocenić uszkodzenia w obrębie stożków rotatorów.

Jak leczyć ból barku? Leczenie zachowawcze, domowe sposoby i ćwiczenia

Gdy dokucza nam ból barku, leczenie może być bardzo różnorodne. W wielu przypadkach wystarczy jedynie leczenie objawowe, które pozwoli uśmierzyć ból w barkach oraz zniwelować ewentualny obrzęk barku lub jego zasinienie, które są często powodowane przez stłuczenie barku, powstające na przykład po upadku. Co na ból barku może nam pomóc w takich przypadkach? W grę wchodzi przede wszystkim leczenie farmakologiczne, które obejmuje występujące w różnej formie leki na ból barku. Są to głównie tabletki przeciwbólowe na bark oraz maści łagodzące objawy takich dolegliwości. Jeśli sytuacja tego wymaga, u niektórych pacjentów stosowane są też leki przeciwzapalne na bark.

Najpopularniejszym rozwiązaniem po jakie sięgają pacjenci jest jednak zdecydowanie dobra maść na ból barku. Taki preparat może skutecznie uśmierzyć odczuwany przez nas ból barku i ramienia, niezależnie od tego czy wywołało go zwyrodnieniem stawu, choroba, czy też uszkodzenie barku (np. zbity bark). Oprócz właściwości przeciwbólowych, dobrej jakości maść na bolący  bark wykazuje też działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe oraz często też chłodzące. Pozwalają one więc również poradzić sobie z opuchlizną i zasinieniem, które powstają w okolicy barku w wyniku urazów. Które maści warto więc stosować?

Jaki rodzaj preparatu na ból barku wybrać? Maść czy tabletki?

Tak naprawdę każda dobra maść na ból stawu barkowego to lepsze wyjście niż stosowanie tabletek. Mogą one działać drażniąco na żołądek, a do tego jedynie tuszować ból. Maści natomiast, które stosuje się miejscowo, są natychmiast wchłaniane i szybciej niwelują dolegliwości bólowe, bez szkody dla innych narządów. Należy jedynie pamiętać, że kobiety, którym dokucza ból barku w ciąży powinny skonsultować z lekarzem stosowanie jakichkolwiek środków farmakologicznych przed ich użyciem.

Ból barku – domowe sposoby i leczenie naturalne kości w obrębie barku

Kiedy dokucza nam bolący bark, domowe sposoby również mogą przynieść nam ulgę. Do tych najpopularniejszych należy zaliczyć:

• lodowe okłady na bark – okłady z lodu, ale też naprzemienne okłady zimno/ciepło;
• masaż barków – profesjonalny lub amatorski masaż barku poprawia kondycję mięśni i zmniejsza ból;
• oszczędzanie barku – jeśli ból pojawia się lub nasila się przy określonej aktywności , niezbędne jest zaprzestanie wykonywania danego ruchu;
• dieta – domowe sposoby na zamrożony bark i inne dolegliwości tego typu obejmują również uzupełnienie diety w zdrowe składniki, które mogą m.in. złagodzić stan zapalny;
• preparaty do smarowania – wymienione wyżej maści i żele bardzo dobrze wspomogą domowe sposoby radzenia sobie z bolącym barkiem;
• kinesiotaping – specjalne plastry na ból barku możemy zakładać samodzielnie, ale dopiero po wizycie u lekarza, który poinstruuje nas jak to robić prawidłowo.

Jak trenować na ból barku? Ćwiczenia na bolący bark ze sztucznym obciążeniem i ciężarem naszego ciała

Formą radzenia sobie z dolegliwościami tego typu są też ćwiczenia na bolący bark. Niezależnie od tego czy dokucza nam on przez zwyrodnienie, uraz czy chociażby przez uszkodzenie stożka rotatorów, ćwiczenia mogą przynieść nam ulgę. Zawsze pamiętajmy jednak, aby ćwiczenia na ból barku były dopasowane do naszych możliwości.

Wymienione poniżej ćwiczenia na staw barkowy należy wykonywać każdego dnia po krótkiej rozgrzewce. Jeśli nie dokucza nam zbyt nasilony ból barku, ćwiczenia te przeprowadzamy w 3 seriach. Na początku wystarczy 3-5 powtórzeń, a z czasem podnosimy ich intensywność i wykonujemy 10-12 powtórzeń każdego ćwiczenia.

• Zespół bolesnego barku – ćwiczenia w domu z lekkim obciążeniem

W dłoniach trzymamy małe hantelki, kładziemy się na podłodze i rozkładamy ręce na boki. Następnie zginamy je w łokciach unosząc hantle do góry i delikatnie opuszczamy je z powrotem.

• Domowe ćwiczenia na mięśnie barku bez obciążenia 

Wykonujemy skłon do przodu, opuszczamy swobodnie ramiona i poruszamy nimi wahadłowo na boki. Zaczynamy od delikatnych ruchów, aby powoli zwiększać ich zakres.

• Ćwiczenia na zamrożony bark

Do wykonania ćwiczenia potrzebujemy drążka, lekkiej rurki lub nawet kija od miotły. Chwytamy taki przedmiot za plecami obiema rękami. Bez pośpiechu poruszamy drążkiem w górę i w dół, tak by podnieść go jak najwyżej, ale tylko do granicy bólu.

Kiedy obowiązkowo udać się do lekarza?

Jeśli ból nie ustępuje w przeciągu 2 tygodni lub nawet się nasila, należy obligatoryjnie udać się na wizytę do lekarza. Ten po przeprowadzeniu odpowiednich badań wdroży skuteczne leczenie. Może ono obejmować takie metody jak:

• fizjoterapia barku i kinezyterapia – szczególnie w poważniejszych schorzeniach barku;
• unieruchomienie – usztywniacz na bark jest zakładany na okres ok. 1-3 tygodni;
• orteza na bark – orteza na bark (np. typu Dessault) jest stosowana m.in. przy zwichnięciach, złamaniach, zwyrodnieniach i w zespołach bólowych barku;
• zastrzyk w bark – zastrzyki na bolący bark z kortykosteroidu to ostateczne rozwiązanie po wizycie u specjalisty.

Podsumowanie

W przypadku większości pacjentów z bólem barku można walczyć przy pomocy prostych ćwiczeń, preparatów farmakologicznych (jak tabletki i maści) czy zmiany naszych codziennych nawyków. Dopiero, gdy podjęte przez nas próby nie przyniosą poprawy lub ból jest zbyt silny, konieczna jest pomoc specjalisty. Dobry lekarz przeprowadzi pełną diagnostykę, obejmującą szczegółowe badania. Pozwolą one rozpocząć odpowiednie leczenie bólu i będących jego przyczyną schorzeń w obrębie barku.

Bibliografia

1. Martynów, Renata, and Ryszard Podemski.; “Bóle barku.”; Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 4.11 (2001): 112-117.
2. Wytrążek, Marcin, et al.; “Neurofizjologiczne aspekty bólu mięśniowo-powięziowego.”; Nowiny Lekarskie 78.2 (2009): 153-158.
3. Burbank, K. M., et al.; “Przewlekły ból barku.”; Lekarz Rodzinny 9.133 (2007): 860-869.
4. Brotzman, S. Brent, Kevin E. Wilk, and Artur Dziak, eds.; “Rehabilitacja ortopedyczna.”; Elsevier Urban & Partner, 2008.
5. Romanowski, Mateusz W., et al.; “Ocena wpływu technik osteopatycznych oraz ćwiczeń ruchowych na zakres ruchu oraz odczucie bólu w zamrożonym barku-opis przypadku.”; (2016).
6. Lisiński, Przemysław; “Samborski W. Czynniki warunkujące powstanie i rozwój zespołu bolesnego barku.”; Nowiny Lekarskie 76.2 (2007): 99-102.