Ból łydek to nie tylko skurcz mięśnia! Objawy i przyczyny bólu w łydce

Ból łydek to dolegliwość, która może wystąpić u osób w różnym wieku. Różny może być też jej charakter, nasilenie, dokładne umiejscowienie i przede wszystkim przyczyna. Czasem ból w łydce wynika ze zwykłego nadwyrężenia mięśni, a w innym przypadku jest on objawem poważniejszych chorób obejmujących naczynia krwionośne. Kiedy zatem towarzyszą nam niepokojące nas bóle łydek, warto skonsultować się ze specjalistą. Zwłaszcza, że dyskomfort związany z takimi dolegliwościami może uprzykrzyć nam życie.

Spis treści:

1. Anatomia łydki i jej potencjalne źródła schorzeń
2. Objawy wskazujące na ból łydki
3. Jakie są przyczyny bólu w łydkach?
4. Jak diagnozujemy problemy w obszarze łydek?
5. Leczenie i łagodzenie dolegliwości – pierwsza pomoc, leki przeciwbólowe i domowe sposoby na ból łydek
6. Kiedy konieczna będzie wizyta u lekarza?

Budowa anatomiczna a możliwe miejsce, gdzie pojawia się ból łydki

Jaka jest budowa łydki? Łydka to część kończyny dolnej pod kolanem, której anatomia jest dość prosta.

Najważniejszy mięsień łydki to mięsień trójgłowy, na który składają się mięsień płaszczkowaty i mięsień brzuchaty łydki. To właśnie one łączą się z piętą przy pomocy ścięgna Achillesa. Mięśnie łydki łączą się także z kolanem i kostką, a dzięki długim ścięgnom również z palcami stóp.

Jak rozpoznać, że ból pochodzi z łydki? Objawy wskazujące na problem z mięśniem

Ból w łydkach jest dolegliwością dość subiektywną, które nie jest szczególnie swoista. Jego umiejscowienie również może być odmienne u poszczególnych osób. Najczęściej pacjenci skarżą się na ból łydki z tyłu, który często wynika z przeciążeń mięśni. Zdarza się jednak także ból łydki z przodu, zwykle określany jako bolące piszczele, a także ból łydki z boku. Takie dolegliwości powodują duży dyskomfort u pacjentów, zwłaszcza w sytuacjach, gdy utrudniają im normalne poruszanie się lub kiedy pojawia się bardzo nieprzyjemny ból łydek w nocy, który nie pozwala spać. Jak jednak upewnić się, że dolegliwości, jakie nam doskwierają to faktycznie ból mięśnia łydki? Świadczyć mogą o tym takie objawy jak:

• chłód i bladość łydki – kiedy problemem pacjenta jest zimna noga od kolan w dół a reszta ciała ma normalną temperaturę. Dodatkowo łydka może wydawać się bledsza;
• mrowienie w łydkach – często pacjenci odczuwają nieprzyjemne mrowienie nóg od kolan w dół (zwłaszcza w spoczynku), a także drętwienie łydek;
• naciągnięcie mięśnia – występuje ostre kłucie w łydce, nasilające się przy dotyku, może wystąpić też obrzęk łydek i krwiak;
• naderwanie mięśnia – taki uraz powoduje ostry ból, obrzęk, zasinienie, a często także skurcze mięśni łydek, które zostały uszkodzone;
• obrzęk;
• opuchnięte łydki – często bólowi w tej okolicy towarzyszą spuchnięte, twarde łydki;
• pieczenie łydek – nieprzyjemne pieczenie nóg od kolan w dół, które pojawia się również w nocy;
• słabość nogi – kończyna jest na tyle słaba, że pacjenci mają problemy z tym, by utrzymała ona ciężar ich ciała;
• zaczerwienie, ciepło i tkliwość – pacjenci skarżą się na uczucie gorąca w łydce oraz na jej wzmożoną wrażliwość na dotyk;
• zakwasy łydek – zakwasy w łydkach są objawem przetrenowania lub braku rozgrzewki przed treningiem;
• zatrzymanie płynów w organizmie – wśród objawów tej dolegliwości warto wymienić chociażby obrzęk i wahania masy ciała.

Należy jednak zaznaczyć, że bardzo podobne objawy może również dawać zespół niespokojnych nóg. W przypadku tego schorzenia pojawia się nieprzyjemne kręcenie w nogach, rwący ból nóg w łydkach od kolan w dół, mrowienie i drętwienie czy skurcze łydek w nocy. Wspomniane kręcenie nóg i pozostałe objawy sprawiają, że chory czuje potrzebę ciągłego poruszania kończynami dolnymi. Dolegliwość ta pojawia się jednak głównie wieczorem, podczas odpoczynku i w trakcie snu.

Dlaczego czuję ból łydek? Przyczyny możliwych dolegliwości

Dlaczego bolą łydki? Cóż, jak można się domyślić przyczyny bólu łydek mogą być bardzo różnorodne, a dolegliwość ta może wystąpić zarówno u osoby dorosłej, jak i u dziecka. Jakie są zatem najczęstsze czynniki odpowiedzialne za ból nóg od kolan w dół? Wśród nich należy wymienić:

• uderzenie/uraz łydki –  każdego typu kontuzja w tym obszarze ciała, na przykład spowodowana uderzeniem, może wywołać ból nóg poniżej kolan;
• zakwasy w łydkach – zbyt intensywny trening może wywołać zakwasy na łydkach. Wówczas pojawia się zazwyczaj ból obu łydek, których mięśnie zostały przeciążone;
• zapalenie ścięgna Achillesa – przetrenowanie może być także przyczyną zapalenia ścięgna Achillesa. Do kontuzji najczęściej dochodzi podczas biegania, a jej najważniejszym objawem jest dotkliwy ból jednej łydki, zlokalizowany u jej dołu. Dodatkowo pacjent może czuć rozlewające się ciepło pod kolanem oraz obrzęk. Objawy te nasilają się rano, a także przed i po treningu;
• zapalenie mięśnia łydki – inaczej nagminny ból łydek, który może być powikłaniem grypy. Choroba występuje u dzieci i powoduje tak silny ból łydek, iż uniemożliwia chodzenia. Objawy zazwyczaj zanikają po kilku dniach do tygodnia;
• naciągnięcie mięśnia – naciągnięty mięsień powoduje ostry ból łydki przy chodzeniu i wykonywaniu innych ruchów. Następuje osłabienie mięśnia przez co ruchomość łydki może być nieco ograniczona;
• naderwanie mięśnia łydki – ostry ból może spowodować naderwany mięsień łydki. Do urazu dochodzi w wyniku jego przeciążenia lub na przykład wykonania nagłego ruchu w czasie, gdy mamy napięte mięśnie. Bardzo częste jest naderwanie mięśnia brzuchatego łydki. Oprócz bólu występuje też obrzęk, zasinienie i skurcze łydki;
• zerwany mięsień łydki – ból mięśnia brzuchatego łydki może wynikać z całkowitego zerwania tego mięśnia, co jest najczęściej skutkiem urazu lub sumujących się mikrourazów;
• zespół ciasnoty przedziałów powięziowych – schorzeniem polegające na wzroście ciśnienia w zamkniętej przestrzeni przedziału powięziowego podudzia, co objawia się bólem łydki, drętwieniem i osłabieniem mięśni;
• rwa kulszowa – jeśli doskwiera nam ból łydki, kręgosłup również może być jego źródłem. Zapalenie nerwu kulszowego powoduje rwący ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, który może promieniować do pośladka, uda, łydki i stopy;
• choroby naczyń żylnych lub tętniczych – ból łydek może być również objawem takich dolegliwości jak zakrzepica czy przewlekła niewydolność żylna w obrębie kończyn dolnych;
• skurcz w łydce – bardzo częsty jest też ból łydki po skurczu, zwłaszcza gdy jest silny.  Szczególnie uciążliwe są nocne skurcze łydek, które wybudzają ze snu. Skurcze w łydkach i palcach u nóg mogą być rezultatem przetrenowania czy niewłaściwej diety;
• ciąża – ból łydek w ciąży to częsta dolegliwość, której przyczyną jest ucisk płodu na nerwy miednicy. W efekcie odpływ krwi z nóg do serca jest utrudniony. Oprócz bólu, kobiety zazwyczaj cierpią też na skurcze łydek w ciąży;
• torbiel Bakera – ból kolana i łydki może też być objawem torbieli pod kolanem z tyłu nogi.

Diagnoza i określenie przyczyny

W wielu przypadkach dolegliwości bólowe w obrębie łydki zanikają samoistnie lub wymagają jedynie odpoczynku czy zastosowania leczenia zachowawczego. Jeśli jednak obserwowane objawy nas niepokoją albo utrzymują się przez dłuższy czas należy zgłosić się do lekarza. Specjalista zbiera od pacjenta dokładny wywiad dotyczący odczuwanych przez niego dolegliwości oraz przeprowadza badanie fizykalne. Dzięki temu może między innymi stwierdzić przeciążenia, uszkodzenia czy choroby w obrębie mięśni czy ścięgien. Dopełnieniem diagnostyki może być też USG łydki, które zobrazuje ewentualne uszkodzenia mięśni, ich umiejscowienie, stopień i rozległość.

W sytuacji, gdy istnieje podejrzenie niewydolności żylnej, lekarz zleca też badanie krwi, aby ją potwierdzić kub wykluczyć. Jeśli wciąż nie zostanie postawiona diagnoza, wykonywane jest badanie USG Doppler obejmujące żyły i tętnice kończyn dolnych. Pozwala ono ocenić stan i ewentualne niedrożności w obrębie układu żylnego.

Jak wyleczyć ból łydek? Leczenie zachowawcze i domowe sposoby łagodzące bóle

Kiedy dokuczają nam bolące łydki, co robić aby złagodzić tę dolegliwość? Co na ból łydek może nam faktycznie pomóc w krótkim czasie? W większości przypadków z takimi objawami poradzimy sobie stosując leczenie zachowawcze oraz domowe sposoby na ból łydek.

1. Metoda RICE

W przypadku wystąpienia urazu w obrębie tkanek miękkich, warto zastosować popularny schemat postępowania w ich leczeniu o nazwie RICE. Są to swego rodzaju środki pierwszej pomocy, dzięki którym można szybciej złagodzić ból, zmniejszyć obrzęk i przeciwdziałać zasinieniu. Tłumacząc skrót z angielskiego to: Rest – odpoczynek, Ice – lód, Compression – ucisk/kompresja, Elevation – unoszenie.

Elementy z jakich składa się metoda to:

• odpoczynek – w sytuacji, gdy doszło do urazu należy jak najszybciej przerwać trening czy inną wykonywaną czynność, aby nie doprowadzić do pogłębienia uszkodzenia tkanki. Należy unikać obciążania danej kończyny w kolejnych dniach, aby mięsień, więzadło czy ścięgno mogło się odpowiednio zregenerować;
• lód – zimne okłady schładzają obszar ciała, który uległ kontuzji i przeciwdziałają jego obrzękowi, dlatego warto je zastosować od razu po urazie. Można także wykonać masaż lodem owiniętym w cienką szmatkę, który dodatkowo łagodzi dolegliwości bólowe;
• ucisk – można go wykonać przy pomocy opaski lub bandaża elastycznego. Pozwala to ograniczyć obrzęk i zmniejszyć ból. Ucisk nie może być jednak zbyt ciasny, dlatego jeśli czujemy pulsowanie, należy owinąć bandaż jeszcze raz, tym razem nieco luźniej;
• unoszenie – podniesienie uszkodzonej części ciała, najlepiej powyżej serca, pomaga kontrolować obrzęk.

2. Leki przeciwbólowe

Preparaty o działaniu przeciwbólowym należy zastosować jak najszybciej po doznaniu urazu, tak by ograniczyć jego konsekwencje. Mogą być to preparaty doustne, jednak w takich przypadkach najlepiej sprawdza się dobra maść na ból nóg. Regularne wsmarowywanie jej kilka razy dziennie w uszkodzoną łydkę nie tylko łagodzi ból, ale także może przeciwdziałać obrzękowi. Dodatkowo, masaż wykonywany podczas nakładania maści oraz zawarte w niej składniki mogą zapobiec powstaniu krwiaków oraz zmniejszyć siniaki.

Oczywiście sprawdzajmy także skład takich preparatów. Jeśli zatem naszym problemem jest przeciążony lub naciągnięty mięsień łydki, maść przeciwbólowa powinna zawierać składniki uśmierzające ból i działające przeciwzapalnie, takie jak ibuprofen czy naproksen. Jaką zatem wybrać maść na bolące łydki? Obecnie w sprzedaży znaleźć można wiele różnych maści o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, które mają nam pomóc w leczeniu przeciążonych lub uszkodzonych tkanek miękkich. Należy jednak wybierać tylko te sprawdzone preparaty, które łagodzą ból, mogą zmniejszyć obrzęk i powstający w miejscu urazu siniak oraz przyspieszyć proces gojenia się łydki. Dobrze też, jeśli zostaną one wzbogacone o składniki naturalne o podobnym działaniu. Szukajmy przede wszystkim produktów naturalnych, które poza wymienionymi składnikami aktywnymi, opierają się jeszcze na ekstraktach z naturalnych roślin leczniczych – czarci pazur, arnika, czepota puszysta czy wyciąg z kory wierzby białej.

3. Masaż łydki

Co pomaga na skurcze nóg oraz spowodowany nimi ból? Rozwiązaniem może być samodzielny masaż łydek. Można do niego również zastosować różnego typu olejki, takie jak oliwa z oliwek czy olej kokosowy. A zatem jak rozmasować skurcz łydki? Wystarczy ją powoli i równomiernie ugniatać i rozcierać w delikatny sposób. Masaż bolącego miejsca wykonujemy zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara lub odwrotnie do skurczu.

Swego rodzaju masażem są także natryski wodą, na przykład pod prysznicem. W takim przypadkiem polewamy łydkę naprzemiennie ciepłą i zimną wodą, co działa na wzór popularnej wśród sportowców krioterapii.

4. Ćwiczenia rozluźniające i rozciągające

W radzeniu sobie z bólem łydek oraz przeciwdziałaniu mu pomocne są także ćwiczenia. Głównie rozciągające i uelastyczniające mięśnie łydek. Ich specyfika często zależy od uraz jakiego doznaliśmy. Zastanawiając się więc w przypadku, gdy problemem jest naciągnięty lub naderwany mięsień, jak leczyć takie schorzenie, odpowiedź może być różnorodna.

Dość standardowe i najbardziej efektywne ćwiczenie na rozciągnięcie łydki wykonamy w pozycji stojące, rozstawiając szeroko nogi, tak jakbyśmy robili duży krok do przodu. Stopy całkowicie przylegają do podłogi i następnie uginamy przednią nogę do kąta 90 stopni, opierając na niej cały ciężar ciała. Druga noga pozostaje w swojej pozycji i próbujemy w jak najmniejszym stopniu odgrywać stopę od podłogi. Pogłębiamy ten ruch kilka razy i zmieniamy strony.

Takie rozciąganie jest szczególnie pomocne, gdy często pojawia się u nas skurcz łydki czy zakwasy. Regularne wykonywanie ćwiczeń uelastycznia też mięśnie i sprawia, że są mniej podatne na kolejne urazy.

5. Odpowiednia dieta i suplementacja witaminami

Jeśli zastanawiamy się co na skurcze nóg może nam faktycznie pomóc, to właściwa dieta powinna znaleźć się na pierwszym miejscu.  W sytuacji, gdy często doskwierają nam skurcze i związany z nimi ból łydek, magnez, potas, wapń i witaminy (zwłaszcza te z grupy B) powinny znaleźć się w naszym jadłospisie w jeszcze większej ilości. To właśnie ich deficyt w organizmie może doprowadzić do takich nieprzyjemnych dolegliwości. Warto więc spożywać produkty bogate w te substancje, takie jak:

• orzechy,
• rośliny strączkowe,
• ryby,
• produkty mleczne,
• czy warzywa.

Ogromnie istotne w prawidłowym funkcjonowaniu naszego ciała jest także oczywiście odpowiednie nawodnienie. Pamiętajmy więc, aby wypijać przynajmniej 2 litry płynów dziennie.

6. Leczenie problemów żylnych

W sytuacji, gdy przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie łydek są problemy związane z układem żylnym, warto udać się na konsultację do flebologa. Oczywiście można też skorzystać z dostępnych maści, które poprawiają kondycję naczyń krwionośnych kończyn dolnych. Są to przede wszystkim preparaty zawierające kasztanowiec czy diosminę, które między innymi uelastyczniają naczynia krwionośne, wzmacniają ich ścianki i poprawiają krążenie krwi.

Kiedy koniecznie udać się do lekarza?

Ból łydek może mieć różny charakter i towarzyszą mu nieco inne objawy. W wielu przypadkach możemy sobie z nim poradzić na własną rękę, jednak zdarzają się sytuacje, gdy konieczna jest wizyta u specjalisty, ponieważ rokowania mogą być niekorzystne. Kiedy zatem powinniśmy skonsultować się z lekarzem? Zaniepokoić powinny nas:

• nadmierna opuchlizna;
• nadmierna tkliwość na dotyk;
• przebarwienie skóry;
• gdy ból utrzymuje się ponad 7 dni;
• żylaki;
• nienaturalnie uwypuklone żyły.

Bibliografia

1. Krzysztof W. Nicpoń; “Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa”; Pol. Przegl. Neurol 2007;3(4):237-248
2. Kane, D., et al.; “Differential diagnosis of calf pain with musculoskeletal ultrasound imaging.”; Annals of the rheumatic diseases 63.1 (2004): 11-14.
3. Jawień, Arkadiusz, and Artur Szotkiewicz.; “Anatomia układu żylnego kończyny dolnej.”; Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 7.8 (2004): 24-28.
4. Wytrążek, Marcin, et al.; “Neurofizjologiczne aspekty bólu mięśniowo-powięziowego.”; Nowiny Lekarskie 78.2 (2009): 153-158.
5. https://www.ipfh.org/foot-conditions/foot-conditions-a-z/calf-pain